Deze week herdachten we onze doden en vierden we onze vrijheid. Dit jaar waarschijnlijk anders en voor velen intenser dan andere jaren. De lege pleinen, de eenzame sprekers, de trompetters op de brug maakten meer indruk dan de drukte van andere jaren. Ook het begrip vrijheid voelt dit jaar anders en daarover ging het veel.

Sluit niet uit
Arnon Grunberg sprak over niet uitsluiten, nooit uitsluiten. In een mooie lezing koppelde hij zijn verleden aan het nu en aan dreiging die voelbaar en merkbaar is in de wereld, tenzij je je daarvoor afwendt. Iedereen kan kiezen om bij te dragen aan het goede of om dat niet te doen.

Niet normaal vinden wat niet normaal is
Willem-Alexander maakte indruk met een koninklijke, persoonlijke speech. Niet wegkijken. Niet goedpraten. Niet uitwissen. Niet apart zetten. Niet normaal vinden wat niet normaal is. Dat is een uitspraak om te onthouden en regelmatig aan terug te denken.

Mag je corona met oorlog vergelijken?
Ook een artikel van Floor Rusman in het NRC van 5 mei verwoordde prachtig een overweging op vrijheid. Onze huidige corona-opsluiting is al regelmatig vergeleken met de Tweede Wereldoorlog. Dat zou niet mogen, werd gezegd. Juist wel, zei Floor Rusman. Vergelijken betekent niet gelijkstellen, maar kijken naar wat er hetzelfde is en wat juist anders is.

Zoveel vrijheid
De vergelijking van de extra vrijheden die wij hebben verworven sinds de dag dat onze voorouders werden bevrijd, is imposant. Niet meer het juk van de verzuiling, studeren ook mogelijk voor kinderen van ouders die daarvoor niet de mogelijkheden hadden, de (maximaal) 5-daagse werkweek = veel meer vrije tijd, mogelijkheden tot geboortebeperking, huishoudelijke apparaten, internet en dat allemaal in een land waar de vrijheid van meningsuiting tot het uiterste wordt verdedigd. We hebben zoveel vrijheden dat die basis (vrijheid van dwang en onderdrukking) door veel mensen niet meer bewust als vrijheid wordt ervaren. Dat hoort toch zo? Daar hebben we recht op. En toch is het niet vanzelfsprekend. Niet op veel plekken op de wereld en uiteindelijk ook niet bij ons.

Adel verplicht
Vrijheid is ook je bewust zijn dat je niet alleen slachtoffer, maar ook dader kunt worden, zei Arnon. ‘Sobibor begon in het Vondelpark’, zei Willem-Alexander. ‘Adel verplicht’, zeiden mijn ouders. Oftewel, als je het goed hebt en begrijpt hoe dingen werken, dan betekent dat ook een verantwoordelijkheid waar je niet voor weg mag lopen.

En ik doe het onbewust ook
Vergeet nooit hoe goed je het hebt. Vergeet nooit dat je niet alleen op deze wereld bent om te ontvangen maar juist ook om te geven. Dat de een de vrijheid niet meer verdient dan de ander. En juist omdat het sluipend gaat, omdat je denkt dat het jou niet zal overkomen dat je uitsluit, daar zit het gevaar in. Daar heb ik veel over nagedacht deze week en me gerealiseerd hoe gemakkelijk het is om een oordeel te hebben over iemand. Wandelend kom ik (toch nog) behoorlijk veel mensen tegen en bij bijna iedereen die ik zie, komt een gedachte op. En soms een hokje waar die persoon in mijn hoofd ineens in zit. Zelden negatief, maar het is wel een hokje, waar die persoon niet om heeft gevraagd, waarschijnlijk helemaal niet hoort en dat ook totaal geen nut heeft. Ik ga oefenen, elke wandeling weer, om hokjesvrij te bestaan.

Tompouce in de zon
Ik realiseer me steeds meer dat niet-oordelen vooral mijzelf vrijheid oplevert. Die komt bovenop al die vrijheden die ik al heb. Bijvoorbeeld op 5 mei in de stralende zon een tompouce kunnen eten (dank je, buuf!) en kunnen discussiëren over wat vrijheid is, maar ook over hoe je in vredesnaam zo’n oer-Hollands gebakje eet. Dat is ook vrijheid voor mij.

Wat is vrijheid voor jou?
Naast alle grote thema’s zijn het toch meestal vooral de gewone, dagelijkse dingen. Als jij iemand bent die structureel zorgt voor een ander, is er een kans dat je je regelmatig niet vrij voelt. Op mijn website vind je hierover meer informatie. Als je naar aanleiding daarvan eens een gesprek wilt om te verkennen of ik jou kan helpen je vrijer te voelen, dan hoor ik je graag: suzan@wise-elephant-coaching.nl.